Niksen: The Dutch lifestyle concept of doing nothing
Een media request van Sophia Gottfried van het Amerikaanse tijdschrift TIME. Of ik een paar vragen over niksen wil beantwoorden. Oh nee, alweer een journalist die meer wil weten over deze oerhollandse trend van doing nothing. Ik heb er dubbele gevoelens over, maar beantwoord toch haar vragen.
Want hoewel Nederlanders juist totaal niet goed zijn in niksen, en we er ook geen niksen-filosofie op nahouden, ben ik een warm voorstander van de kern van de boodschap: mensen zouden veel meer moeten niksen, luieren, lummelen, lanterfanten, relaxen, vervelen en slapen. Die boodschap wil ‘de hele wereld’ ook graag horen, maar dan wel verpakt in een trend1.
We staan te weinig ‘uit’
Al zijn we omringd door machines die ons helpen, we werken zo’n 70% harder dan een eeuw geleden. We staan constant ‘aan’. We rennen van hot naar her (sporten is gezond), willen niks missen (FOMO), zijn koortsachtig bezig onszelf te bewijzen (de zegeningen van bevlogenheid). En daar voelen we ons goed bij.
Totdat het mis gaat en we stomverbaasd zijn over stressklachten die maar niet overgaan.
Krijg je daar stressklachten van dan?
Het mechanisme hierachter is niet zo ingewikkeld: we vergeten voldoende te rusten en herstellen. Let op, herstellen is níet: je e-mail checken, hardlopen, actief zijn op social media of naar een festival gaan.
Wie echt uitrust, doet niks – hoeft niks – denkt aan niks in het bijzonder. Tijdens dat niksen geef je je lichaam de gelegenheid om bij te tanken. We rusten het meeste uit tijdens onze slaap. Maar het gekke is: om ‘s nachts goed te kunnen uitrusten, moeten we overdag ook voldoende herstelpauzes nemen. Anders is ons lichaam te opgefokt om voldoende tot rust te kunnen komen2.
Voldoende herstellen is biologische noodzaak
Vergelijk het met je smartphone die je dagelijks moet opladen3. Die noodzaak tot opladen hebben we gemeen met alle organismen. Dieren doen niets liever dan luieren en zoeken altijd naar de gemakkelijkste manier om dingen voor elkaar te krijgen. Apen doen driekwart van de dag niets anders dan wat lummelen en rondhangen, en zelfs actieve beesten als mieren en kolibries zijn het grootste deel van de dag niet in touw.
Er is niks mis met stress
Noch met hard werken of flink sporten. Daar zijn we voor gebouwd, het is zelfs goed om ons van tijd tot tijd fors in te spannen. Zolang we maar minstens evenveel herstellen. In die zin is niksen de ultieme antidote tegen de overmaat aan stress waar we massaal onder lijden.
Dus veel meer luieren en lummelen
Lekker niksen: laten we er een Dutch trend van maken zoals TIME voorspelt. Met de natuur als voorbeeld hebben we een goed excuus.
Wat ga jij doen dit weekend?
Niks… ik zie wel
Aah ja, cool, ik ook.
Noten
- Begin 2018 belde journaliste Olga Mecking mij met vragen over de betekenis van ‘niksen’. Zij schreef er op Woolly Magazine over en maakte er een ‘trend’ en ‘philosophy’ van: “The new Dutch trend that’s better than Hygge.” Dit verhaal werd vervolgens wereldwijd door vele websites over lifestyle overgenomen.
- Zie bijvoorbeeld het artikel The Cognitive Activation Theory of Stress (Holge Ursin & Hege Eriksen)
- Hierover is veel gepubliceerd, lees bijvoorbeeld: Nu even niet, over herstel en herstelstrategieën bij arbeid (Jan de Jonge, Judith Sluiter, Fred Zijlstra)
