Als je burn-out¹ bent en je kunt niet werken, dan nodigt de bedrijfsarts je uit voor een bezoek. Hij wil onderzoeken waarom je niet kunt werken en zal met je bespreken hoe je zo snel mogelijk weer beter kunt worden.

Hij vraagt hoe het met je gaat. Jij antwoordt dan misschien zoiets als dit:

Het gaat niet goed. Ik ben vaak gestrest. Ik zie overal tegenop. Eigenlijk is alles me teveel.

Je vertelt over je lichamelijke gesteldheid en emoties, want je voelt je ellendig. Je verwacht dat de bedrijfsarts je uitleg snapt. En gelukkig is dat meestal ook zo.

Maar als je pech hebt, begrijpt hij wel dat je problemen hebt, maar niet dat je ziek bent. Hij kan het bijvoorbeeld houden op ‘emotionele problemen’ …en waarom zou je daardoor langere tijd niet kunnen werken?

Het stellen van de diagnose burn-out is niet zo makkelijk. Er bestaat bovendien in de beroepsgroep geen brede consensus over de onderliggende oorzaken en de beste behandeling ervan.² De mening van de ene bedrijfsarts over wat er aan de hand is, kan dus nogal verschillen van de andere.

Om te voorkomen dat de bedrijfsarts je klachten verkeerd interpreteert en onjuiste conclusies trekt, is het dus belangrijk dat je goed omschrijft wat er met je aan de hand is.

Vertel de bedrijfsarts daarom zo precies en concreet mogelijk wat je mankeert en hoe je momenteel (dis)functioneert.

Om je daarbij te helpen geef ik je onderaan deze blog een overzicht met bespreekpunten waarmee je het gesprek met de bedrijfsarts kunt voorbereiden. Daarnaast heb je misschien iets aan de volgende twee tips.

Tip 1 – Geef je klachten een cijfer

Hoe ernstig zijn je klachten precies? Dat kun je concreter maken door je klachten een cijfer te geven tussen 1 en 10. Een 1 als je geen klachten hebt, een 10 is ondragelijk. Geef een cijfer voor hoe het nu is en een cijfer voor hoe het was (toen alles nog ‘normaal’ was). Zoiets als dit:

Ik voel me de hele dag gestrest en opgejaagd. Dat had ik vroeger veel minder. Als ik mijn dagelijkse stress een cijfer moet geven tussen 1 en 10, dan zou ik zeggen dat het nu een 9 is en vroeger een 2 of een 3.

Tip 2 – Meet je concentratievermogen

Om te kunnen functioneren op je werk is het belangrijk dat je je aandacht erbij kunt houden. Je moet je kunnen concentreren om te kunnen functioneren. Juist je aandachts- of concentratievermogen werkt niet goed meer bij een burn-out. Daarom is het belangrijk om daarover te vertellen.

Hoe het met je concentratievermogen gesteld is, kun je zelf testen: zet de stopwatch op je smartphone aan (of kijk op de klok) en begin dan met het lezen van de krant of een boek. Als je je aandacht er niet meer bij kunt houden en de draad van het verhaal verliest, stop je de stopwatch. Hoe lang heb je het volgehouden? Dat is je maximale concentratieboog. In het begin van een burn-out is de concentratieboog vaak heel kort, nog geen minuut. Naarmate je herstelt zul je merken dat je vermogen om je te concentreren ook verbetert.

De bedrijfsarts werkt volgens een richtlijn: dat kan je extra stress bezorgen

In de Richtlijn Overspanning en Burnout staat hoe de bedrijfsarts, huisarts en psycholoog stressklachten moet diagnosticeren en welke begeleiding de voorkeur heeft. De richtlijn maakt geen onderscheid tussen (lichte) stressklachten en overspanning of burnout. Dat kan problemen geven als je burn-out bent. De voorgeschreven begeleiding is namelijk vooral geschikt voor mensen met stressklachten. Ik licht de twee meest voorkomende knelpunten er voor je uit.

Knelpunt 1: “Pak je problemen aan”

Om je te helpen herstellen zal de bedrijfsarts je – na een korte periode van rust – vragen na te denken over de problemen die je zo veel stress bezorgden. En erover te schrijven, want dat kan helpen om structuur aan te brengen. Als je duidelijker voor ogen hebt welke problemen spanning veroorzaakten, kun je proberen ze op te lossen. Maar nu op een andere manier dan je eerder deed. Bij lichte stressklachten kan dit een adequate aanpak zijn.

Bij een burn-out werkt dat niet: je brein is ontregeld en je bent uitgeput.

Daardoor zijn er andere problemen ontstaan: je hoofd is een zeef en je bent vermoeid; je kunt ook emotioneel labiel geworden zijn en depressief en angstig. Nadenken over je problemen is daarom een onmogelijke opgave. Als je het probeert, nemen de chaos en ellende in je hoofd alleen maar toe. Je raakt er nog gestrester van.

Dat is normaal als je burn-out bent.

Hier hoef je je dus geen zorgen over te maken³, zeker als je dit soort verschijnselen niet eerder hebt gehad. Onder invloed van chronische stress en overbelasting gaan boodschapperstofjes zoals serotonine en nor-adrenaline in je hersenen disfunctioneren⁴. Door onze lange ervaring met de behandeling van deze burn-outklachten (meer dan 15 jaar) weten we dat deze meestal ‘vanzelf’ verdwijnen als de uitputting afneemt⁵.

In de eerste fase van je burnout-herstel help je jezelf dus niet door intensief na te denken over de mogelijke oorzaken en oplossingen van de problemen.

Maar wat helpt dan wel?

Als eerste maatregelen kun je het beste proberen de situatie te accepteren, rust in je leven te creëren, veel te slapen, regelmatig te leven, met mate te bewegen en ontspanningsoefeningen te doen. In mijn blogs Eerste hulp bij burn-out, ‘Het beste medicijn tegen burn-out is héél veel slapen’ en Moet je sporten als je burn-out bent? kun je daarover meer lezen.

Vertel je bedrijfsarts hoe je hoofd momenteel werkt en dat je niet in staat bent om over je problemen na te denken. Vertel hem ook wat je wél doet op gebied van bijvoorbeeld ontspanningsoefeningen om je herstel te bevorderen.

Knelpunt 2: “Je kunt starten met re-integreren”

De richtlijn streeft naar een snelle start van de re-integratie in het werk, liefst binnen een paar weken maar uiterlijk binnen 3 maanden. Langdurig rusten leidt tot vermijdingsgedrag, tot langdurig verzuim en arbeids-ongeschiktheid. Werken helpt om te herstellen⁶, zo luiden de onderliggende overtuigingen. Veel bedrijfsartsen zullen burn-out patiënten daarom snel weer arbeidsgeschikt verklaren, eventueel met aangepaste uren en desnoods met aangepast werk^6,7.

Re-integratie kan relatief snel gebeuren – mits je lichte stressklachten hebt, voldoende inzicht hebt gekregen in de oorzaken van je klachten en je weet hoe je die in de toekomst kunt voorkomen.

Bij een burn-out is het een ander verhaal.

Van een burn-out herstellen vraagt veel tijd. Je hebt immers langdurig roofbouw gepleegd op je lichaam en op je energiehuishouding; vaak meer dan een jaar. Los van alle andere klachten, functioneert het herstelvermogen van je lichaam niet meer zoals je gewend bent en heb je na inspanning buitensporig veel tijd nodig om op te laden.