Steeds meer mensen zitten thuis met stressgerelateerde klachten. Zijn ze overspannen? Hebben ze burn-outklachten? Of is er iets anders aan de hand? Het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) veranderde het begrip ‘burn-outklachten’ in ‘werkgerelateerde psychische vermoeidheid’. Wat heeft dit voor gevolgen? Het consumentenprogramma Kassa van BNNVARA besteedde hier op zaterdag 4 maart 2023 aandacht aan en onze CSR-collega Rebecca Vandenabeele was te gast in de studio.
CSR-coach Rebecca Vandenabeele is Registerpsycholoog Arbeid en Organisatie NIP en werkt aan een promotieonderzoek over burn-out en chronische stress (Universiteit Tilburg).
De impact van chronische stress is veel fysieker dan sommige artsen, bedrijfsartsen en psychologen denken: “Als je dit serieus neemt, dan normaliseert dat de klachten en kun je mensen ook geruststellen. Want als je niet voldoende herstelt van een lange tijd van overbelasting, dan gaan je lichaam en geest op een gegeven moment protesteren. Het zijn dus géén schijnklachten.”
Vandenabeele vervolgt: “Ik vind niet alleen dat stressklachten serieuzer moeten worden genomen, maar ook dat ze beter gesignaleerd moeten worden. Dus beter én sneller signaleren van zowel psychische als fysieke symptomen van stress. Op die manier kan je sneller ingrijpen om ervoor te zorgen dat het niet uit de hand loopt, want juist dat heeft een mogelijke burn-out tot gevolg. Daar gaat mijn promotieonderzoek over.”
https://www.csrcentrum.nl/wp-content/uploads/2023/03/Schermafbeelding-2023-03-06-om-15.14.27.png6051169csr centrumhttps://www.csrcentrum.nl/wp-content/uploads/2022/06/logo-csr-gecentreerd.svgcsr centrum2023-03-06 15:09:372024-03-18 16:17:08CSR te gast in uitzending Kassa: Wat houdt de term ‘burn-out’ eigenlijk in?
Bijna 40 verpleegkundigen en diverse specialisten binnen het CWZ begeleidden we met CSR-coaching. Hierop blikken we terug met Ineke Berendsen: leidinggevende van de longafdeling.
https://www.csrcentrum.nl/wp-content/uploads/2023/01/IMG-20230112-WA0001.jpg12191740csr centrumhttps://www.csrcentrum.nl/wp-content/uploads/2022/06/logo-csr-gecentreerd.svgcsr centrum2023-01-31 14:30:102024-04-09 16:22:47Goede zorg voor overbelast personeel: zo doen ze dat in het Canisius-Wilhelmina Ziekenhuis
Al ruim vijftien jaar verwijst bedrijfsarts Cees Everaert regelmatig cliënten met stressklachten door naar CSR. Hij werkt voornamelijk voor de bouwsector en oefent zijn functie al 34 jaar uit. Hoe Cees met zijn ruime ervaring en expertise aankijkt tegen CSR-coaching en onze wetenschappelijk onderbouwde methode? Wat zíjn rol is in de begeleiding van cliënten met stressklachten? En of hij een stijging ziet in deze vorm van problematiek? Dat vertelt hij je in dit interview.
Stress in de bouwsector
Met veel plezier werkt Cees al jaren voor grote bouwbedrijven. De gemiddelde werknemer is volgens hem gemotiveerd, houdt van aanpakken en heeft gezonde beroepstrots. “Bij de meeste bedrijven heerst een goede werkcultuur”, licht Cees toe. “De werknemers zien letterlijk waarvoor ze het doen. Of het resultaat nu een woning, weg of brug is: de uitkomst van hun inzet is zichtbaar.”
Cees: “Stressklachten in de bouwsector zijn van alle tijden. Op dat gebied zie ik geen opvallende stijging of daling. Landelijk gezien is er wel een toename, hierin speelt post-COVID een aanzienlijke rol. Sinds de pandemie zie je in alle cijfers dat meer mensen stressklachten ervaren of zelfs uitvallen.”
Effectieve coaching
Een cliënt die Cees bezoekt mag verwachten dat hij er goed voor gaat zitten om te begrijpen wat er aan de hand is. Met een open houding en eindeloze nieuwsgierigheid schat Cees in wat de situatie voor een cliënt betekent, hoe zwaar of licht de problematiek is in het dagelijks leven en wat nodig is voor een voorspoedig herstel.
“Ik reik zelf handvatten aan of schakel iemand in die daarbij helpt, zoals een therapeut of coach. In bijna alle gevallen gebeurt dat laatste wel. Het is belangrijk dat de cliënt weet dat hij er niet alleen voor staat. Herstel verloopt beter als er voldoende tijd, ruimte en begrip is.”
Cees vertelt dat deze basisingrediënten voor succesvol herstel vrijwel altijd beschikbaar zijn. Overbelasting wordt vaak erkend. Of de oorzaak nu in de zakelijke of privésfeer ligt. De werkgever voelt zich veelal verantwoordelijk voor het functioneren van de werknemer en biedt graag ruimte voor herstel en een helpende hand.
CSR-methode
Cliënten uit de bouwsector verwijst Cees altijd door naar CSR Centrum. “Zodra een werknemer met een disbalansprobleem bij mij komt, vraag ik mezelf eerst af of hij geholpen zou zijn bij interventie van CSR. De aangesloten coaches zijn erg goed. Ze hebben over het algemeen een goede klik met de cliënten, werken geprotocolleerd, zijn tegelijkertijd pragmatisch en hebben uiteenlopende kwaliteiten en interventietechnieken.
Daarnaast leggen CSR-coaches de nadruk niet alleen op de psychologische kant, maar ook op fysieke aspecten, geheel volgens de CSR-methode. Dit vind ik een hele goede aanpak. Niet alleen rust en regelmaat, maar ook beweging en actieve ontspanning zijn essentieel voor het herstellen van mentale klachten en disbalans.”
Doorverwijzen met vertrouwen
Cees: “Ook over de Vragenlijst Stressklachten die CSR gebruikt als meetinstrument en de rapportages die hieruit voortkomen ben ik te spreken. Het middel is betrouwbaar, voldoende gevalideerd en trekt als basis breed genoeg. Tegelijkertijd beschikt elke coach over een goedgevulde gereedschapskist, de juiste kennis en voldoende ervaring.
Hierdoor verwijs ik mijn cliënten altijd met vertrouwen door. Ik denk dat er voor CSR zeker nog wat te winnen valt bij mijn collega’s. Iedere bedrijfsarts heeft zijn eigen route naar hulpverleners. En niet iedereen is bekend met het bestaan en de methodiek van CSR. Ik draag graag mijn steentje bij om daar verandering in te brengen.”
Opleiding Stress en Burn-out Coaching volgens de CSR®-methode
Begeleid jij cliënten met stressklachten en ben je nieuwsgierig geworden naar de CSR-methode? Bekijk dan vooral onze vierdaagse opleiding waarin je alles leert over stresscoaching vanuit de psycho-biologische benadering.
Het mooie van mentale vermoeidheid is: je kunt nog doorgaan. Kwestie van motivatie en wilskracht. Je lichaam faciliteert dat door te zorgen voor extra energie. Maar dit moet je niet te vaak doen, want dan ontstaan gezondheidsrisico’s.
Maar wat is te vaak?
Afgaan op gevoelens van vermoeidheid blijkt nogal lastig, omdat juist die extra energie je voor de gek houdt (je bent vermoeid, maar voelt dat niet). Nieuwe technologie brengt hier verandering in. De app BioRICS Mindstretch toont gebruikers objectieve, wetenschappelijk onderbouwde data over hun energiebalans. Per uur, dag week en maand kun je zo je energiebalans monitoren. Wie deze app gebruikt kan onmogelijk plotseling burn-out zijn.
Tijd om deze nieuwste technologie in organisaties te benutten
Mindstretch toont dagelijks het mentale energieverbruik en energieherstel op basis van objectieve, fysiologische metingen. Zo kunnen medewerkers van dag tot dag en van week tot week nagaan hoe hun inspanning-herstel balans is. Dit verhoogt het bewustzijn van wat stress, tijdsdruk en slaaptekort met je lichaam doet en dat helpt op de langere termijn veerkrachtig te blijven.
Door Mindstretch kan ik mezelf moeilijk langer voor de gek houden.
Werknemer CSR
Mindstretch meet wat wij al 20 jaar vertellen
De app meet precies wat wij werknemers altijd vertellen: stress of hard werken is oké, zo lang je maar voldoende herstelt. Daarom is ontwikkelaar BioRICS ook de samenwerking met CSR aangegaan. Met onze gezamenlijke expertise kunnen we het bedrijfsleven gezonder maken. Als een deelnemer vragen heeft over de eigen scores, kijkt een CSR-expert mee. Vaak helpt een kort persoonlijk contact al om een gedragsverandering mogelijk te maken.
Onze combinatie-aanpak zorgt ervoor dat werknemers die hulp nodig hebben gelijk op een professionele manier terechtkunnen, zonder dat de werkgever hierbij betrokkenheid heeft. Zo dragen deze projecten binnen bedrijven niet alleen bij aan een gezondere, maar ook aan een veilige werkomgeving.
Hoe is jouw energiebalans?
Of je energetisch in balans bent wordt duidelijk uit de langlopende balansscore in de app. Daaraan lees je af of je gedurende enkele weken of maanden energie opbouwt, of dat je juist inteert op je reserves. Is de balansscore 50% of hoger, dan ben je wat je energiebalans betreft gezond bezig.
Het is niet dat ik minder werk doe als ik 5 minuten pauzeer tussendoor, waarschijnlijk verzet ik juist meer werk omdat ik tijd heb om op te laden.
Medewerker DFZS
Is je energiehuishouding in balans? Dan nog geeft het gebruik van de app waardevolle inzichten om dit zo te houden. Zo kun je dagen met elkaar vergelijken en daaruit lering trekken. Wat heb jij nodig voor een goede nacht? Hoe beïnvloeden pauzes jouw dag? Wat doet alcohol of ’s avonds sporten met je nachtrust? Zulke vragen werden nog nooit zo concreet en zo persoonlijk beantwoord als door Mindstretch.
Intussen lopen er verschillende Mindstretch-projecten bij bedrijven in Nederland en België.
Wil je weten of Mindstretch iets voor jouw organisatie is?
Bij de Forensische Zorgspecialisten (DFZS) hebben ze inmiddels een jaar ervaring met de app in combinatie met persoonlijke CSR-begeleiding.
Werken bij de Forensische Zorgspecialisten is uitdagend en kan zwaar zijn. De bijzondere doelgroep waarmee de medewerkers werken, vraagt veel van de mentale weerbaarheid van de medewerkers.
Preventiemedewerker Rogier ter Hall: ‘Bij de Forensische Zorgspecialisten hebben we te maken met medewerkers die heel bevlogen en betrokken zijn en daardoor ook veel van zichzelf vragen. De kunst is om ervoor te zorgen dat ze in balans, betrokken en bevlogen blijven.’
Daarom heeft DFZS een preventief interventieplan opgesteld waarmee ze de mentale veerkracht en weerbaarheid van hun medewerkers zo goed mogelijk faciliteren. Daar past Mindstretch perfect in.
Rogier ter Hall: ‘We vinden Mindstretch goed passen in onze visie om welzijn hoog op de agenda te hebben. De informatie die de deelnemers halen uit Mindstretch zorgt voor zelfbewustwording, waarmee ze vervolgens zelf aan de slag kunnen. Wij hebben de keuze gemaakt dat elke deelnemer kan kiezen of hij wel of niet zijn data wil delen met een CSR-coach: Je kunt het helemaal zelf ervaren en met de tips en tricks die we meegeven zelf kijken hoe het gaat. Maar als je denkt ’Ik vind het fijn om ondersteuning van een coach te krijgen om een structurelere disbalans aan te pakken’, dan is dat ook mogelijk. Maar dus altijd op eigen initiatief van de deelnemer.’
Hiermee wordt er voor de werknemers een mogelijkheid gecreëerd waarin zij in alle discretie op lange termijn hun eigen mentale gezondheid kunnen opvolgen, hun weerbaarheid verhogen, zelf actie kunnen ondernemen of zich deskundig kunnen laten begeleiden.
https://www.csrcentrum.nl/wp-content/uploads/2022/11/Blog-Mindstretch-DFZS-Uitgelichte-Afeeblding-smaller.jpg6581495csr centrumhttps://www.csrcentrum.nl/wp-content/uploads/2022/06/logo-csr-gecentreerd.svgcsr centrum2022-11-28 11:52:142024-07-08 13:41:51Burn-outpreventie 2.0: Wie deze app gebruikt kan onmogelijk plotseling burn-out zijn
In het voorjaar van 2021 werd timmerman Hans* apart genomen door zijn leidinggevende. Zijn veranderende gedrag viel blijkbaar al langer op. Hij reageerde steeds vaker kortaf op collega’s, kwam vermoeid over en leek niet altijd zichzelf. Zijn leidinggevende maakte zich zorgen en stelde een bezoek aan de bedrijfsarts voor. Hans besefte dat hij zijn stressklachten niet langer kon negeren en vertelt graag wat er sindsdien voor hem veranderde.
Werkdruk op de bouwplaats
Een overschot aan projecten, krappe planningen en het aanhoudende personeelstekort: slechts drie van de vele factoren die de werkdruk in de bouwsector flink opvoeren. Dit kan Hans alleen maar beamen: “Ik werk inmiddels veertien jaar bij een landelijk bouwbedrijf en de laatste vier jaar voer ik ook leidinggevende taken uit. Zo ben ik niet alleen timmerman, maar ben ik ook verantwoordelijk voor werkzaamheden die officieel bij een uitvoerder horen.”
Dit betekent dat op een gemiddelde werkdag iedereen iets van Hans wil. Heb je dit materiaal al binnen? Kun je hier even meekijken? Bel je die leverancier zo snel mogelijk? Hans start de bouw op en rondt het succesvol af. Tenminste, als hij elke vraag op tijd beantwoordt en iedereen het werk op de juiste manier uitvoert. Hiervoor moet hij overal vanaf weten en continu op scherp staan.
Andere zorgen
De werkdruk op de bouwplaats is niet het enige dat Hans onrustig maakte. De sombere coronaperiode waarin het lastig was om iets te ondernemen, hakte er bij hem ook flink in. Want hoe kun je even écht ontspannen, als alles op slot zit? Daarnaast werd hij maar liefst drie keer geopereerd aan zijn voet en kampt zijn vrouw met een ernstige nierziekte.
“Dat mijn vrouw al een aantal jaar ziek is, gaat mij natuurlijk niet in de koude kleren zitten. Ik moet altijd aanstaan. Ook ná het werk, want bij thuiskomst zorgde ik voor haar. Zoals het hoort natuurlijk. Maar ik wist dat ik te veel van mezelf vroeg. En toch, als mijn leidinggevende mij niet had aangesproken, had ik waarschijnlijk nooit zelf aan de bel getrokken.”
Cultuurkwestie
Want bouwplaatsmedewerkers laten zich volgens Hans niet graag kennen. “Dat is een kwestie van cultuur. En juist daarom is het zo belangrijk dat de regeling werkdrukvoorziening in onze cao staat. Via Volandis kon ik kosteloos gebruikmaken van een coachingstraject. Ik wist dit niet en ben blij dat mijn leidinggevende mij hierop attendeerde.
Waarschijnlijk hebben nog veel meer collega’s hier baat bij. Maar een groot deel schaamt zich te veel of zegt er geen tijd voor te hebben. Zonde, want het is die investering echt waard. En als je te lang wacht, ben je veel verder van huis. Dat maakte één collega mee, die op een gegeven moment instortte. Voor hem was het al helemaal noodzakelijk dat deze regeling bestaat.”
Concrete handvatten
De bedrijfsarts bracht Hans in contact met CSR Centrum. Na een eerste kennismaking met CSR-coach Wilma Nijboer en een wederzijdse klik, startte Hans met het coachingstraject. Met relatief weinig sessies bereikte Hans al ontzettend veel.
“We gingen gericht aan de slag op basis van een uitgebreide vragenlijst, die inzicht gaf in mijn situatie en de ernst van mijn stressklachten. In het begin zagen we elkaar om de twee weken en daarna zat er steeds langer tussen. De CSR-coach liet mij inzien dat het ook een keer om míj́ moest gaan. Ik moest meer rust zoeken en hiervoor gaf ze mij concrete handvatten.
Dus stond er vervolgens weer eens tien man bij de bouwkeet met allerlei vragen? Dan deed ik soms gewoon de deur op slot. Even afzonderen, even focussen. Daarna kon ik ze ook veel beter helpen, zonder gesnauw. Wilma leerde mij ook om vaker tot tien te tellen en de andere kant op te kijken als het werk niet exact ging zoals ik het zelf had gedaan. Ik kan tenslotte niet alles doen.”
Dat extra zetje
Terwijl Hans met zichzelf aan de slag ging aan de hand van concrete handvatten en de juiste begeleiding, veranderde zijn omgeving gelukkig ook. Nederland ging weer langzaam open en hij kon er af en toe op uit. Ook met zijn vrouw ging het wat beter, waardoor hij zich af en toe even geen zorgen hoefde te maken.
“CSR-coach Wilma gaf mij net dat extra zetje om mijn persoonlijke situatie daadwerkelijk te veranderen. Natuurlijk mopper ik af en toe nog steeds, maar ik kan de werkdruk beter van me afzetten. Ik neem andermans werkzaamheden ook niet meer over. En ik weet dat als er tóch iets is, ik altijd terug kan vallen op de coaching. Dat is een fijn gevoel. Gelukkig is het nog niet nodig geweest!”
Er is geen wachtlijst, het is anoniem en er zit altijd een CSR-coach bij jou in de buurt. Aarzel dus niet en neem contact op met je bouwarts of DIA-adviseur. Weet je niet wie dit is? Neem dan contact op met de Volandis Vraagbaak: 0341 – 499 299 of info@volandis.nl.
https://www.csrcentrum.nl/wp-content/uploads/2022/11/Hans-alternatief-geen-opmaak-1200x628-2.png12562400csr centrumhttps://www.csrcentrum.nl/wp-content/uploads/2022/06/logo-csr-gecentreerd.svgcsr centrum2022-11-14 13:57:432024-04-11 10:01:04Timmerman Hans over stressklachten: “Gelukkig trok mijn leidinggevende aan de bel”
Stevige burn-outklachten hebben, maar wél nog halve dagen werken? Dat kan. En juist dan is coaching hard nodig. Want als je op weg bent naar een burn-out, zijn je hersenen als het ware gegijzeld door de overmaat aan stress. Hierdoor kun je zelf lastig beoordelen wat goed voor je is. Een voormalig CSR-cliënt – die we vanaf nu Pleun noemen – overkwam het. Ze hoefde nooit volledig te stoppen met werken, maar was wel genoodzaakt drastisch te minderen. Want haar eigen lijf gaf een duidelijk signaal.
Pleun stond doorlopend in de hoogste versnelling, wat resulteerde in een gejaagd en prikkelbaar gevoel en vervelende maagklachten. Minder werken alleen was niet voldoende. Dus in september 2020 nam ze contact op met CSR-coach Karen Hillege. Het was de start van een succesvol coachingstraject, waarover ze je in dit interview meer vertelt.
Geen zweverig gedoe
Pleun: “Prikkelgevoelig ben ik eigenlijk wel van nature. Maar op een gegeven moment kon ik op mijn werk geen enkel geluid meer hebben. Dit leidde mij ontzettend af en het werd steeds erger. Uiteindelijk trok ik aan de bel bij mijn werkgever. In overleg met hem en de bedrijfsarts bouwde ik tijdelijk af naar halve werkdagen.”
Maar Pleun is graag bezig en wilde het liefst zo snel mogelijk weer meer werken. ”Dit zit in mijn aard. Helemaal stoppen met werken zou mij niet helpen. Ik heb het nodig om mij nuttig te voelen. Maar om mijn werk weer op te kunnen bouwen, moest ik wel tegelijkertijd van mijn klachten af. Dit resulteerde in een zoektocht naar balans tussen mijn privé- en werkleven. Hierbij wilde ik graag worden gecoacht, dus ik zocht naar de juiste specialist via Google.”
Dit is hoe Pleun uitkomt bij CSR Centrum. “Al snel kwam ik terecht op de website van CSR Centrum. Deze sprak mij erg aan, omdat het tenminste niet zo zweverig was. Andere sites waren echt niets voor mij. Ik wilde de coaching praktisch houden en niet te spiritueel worden. Op de website vulde ik mijn postcode in en vond burn-outcoaches bij mij in de buurt die me gelijk een goed gevoel gaven. Met name de achtergrond en ervaring van coach Karen spraken mij aan, dus ik stuurde haar gelijk een bericht.”
Burn-outklachten werden tastbaar
Tijdens een vrijblijvende kennismaking met Karen merkte Pleun al snel dat het klikte. Het eerste contact voelde goed, waarna het coachingstraject en het opbouwen van mijn werkuren startte. “Naast het voeren van goede gesprekken en regelmatig contact via een laagdrempelige online portal, vulde ik een uitgebreide vragenlijst in. Hierin kwamen onderwerpen voor als concentratie, vermoeidheid, motivatie, stress, angst en depressie. De uitkomst gaf inzicht in mijn huidige toestand.”
Daarnaast bezocht Pleun een expert voor een fysieke meting. Terwijl zij opdrachten uitvoerde – zoals het achterstevoren opnoemen van het alfabet – werden onder andere haar hartslag en spierspanning gemeten. Hieruit bleek dat het fysieke systeem van Pleun bovengemiddeld reageerde op inspanning.
“Het was niet volledig verstoord, maar ik was wel flink overprikkeld. Dit meetmoment maakte mijn klachten eigenlijk tastbaar. De CSR-methode weet het terug te brengen naar fysieke factoren, waardoor logica ontstond. Hierdoor begreep ik mijn klachten beter en kreeg ik meer rust.”
Morgen weer een dag
“De gesprekken met Karen waren eigenlijk een soort zelfonderzoek. We bespraken hoe ik reageerde op bepaalde situaties, wat mij energie gaf en kostte, wat mij dwarszat en wat voor gedachtes ik had. Je bouwt echt een vertrouwensband op. En Karen deelde op haar beurt ervaringen en tips. Ze stuurde bijvoorbeeld inspirerende en verhelderende informatie, vertelde meer over timemanagement en raadde mij specifieke boeken en websites aan. Hier heb ik echt veel aan gehad.”
Pleun ontdekte dat ze haar werk altijd perfect wilde doen. Verschillende taken pakte ze tegelijkertijd op en alles móést af. “Dit merkte ik vooral in de middag. Dan was ik eigenlijk al behoorlijk vermoeid, maar dan dacht ik ‘nog even dit, nog even dat’. Karen leerde mij naar de signalen van mijn lijf te luisteren, zodat ik nu op tijd kan stoppen en pauzes neem. En ik kan beter relativeren: morgen is er weer een dag.”
Regie in eigen hand
Wat Pleun nog meer leerde tijdens de CSR-coaching? Dat je ook moe wordt van leuke dingen. Ook dan moet je luisteren wanneer je lichaam signalen geeft dat het genoeg is. “Ik merkte ook dat ik vaak mijn adem inhield, als ik gefocust aan het werk was. Dit zorgde voor veel spanning op mijn middenrif.”
En bij aankomst op kantoor direct je laptop openknallen en op je werk storten? Dit had ook effect op Pleun. Het hielp haar om eerst even rustig de dag door te nemen. “Ik maakte eerst een lijstje en daarop focuste ik mij voor die dag. Dit gaf mij meer structuur en controle over het werk. Het voorkwam dat ik van hot naar her ging. Ik liet mij niet langer leiden door wat iedereen om mij heen van mij wilde. De regie lag weer in mijn handen.”
Tien leefregels
Het herstel van Pleun verliep vrij soepel en voortvarend. Het laatste contact met Karen vond plaats op 6 juli 2021, minder dan een jaar na de eerste kennismaking. “Ik vond het best spannend om het traject te eindigen en vroeg me af of ik het wel alleen kon. Maar het ging al zoveel beter. Mijn scores op de vragenlijst die ik opnieuw moest invullen, zagen er zo anders uit. Dit gaf mij een zeker gevoel.
Daarnaast liep ik niet met lege handen de deur uit. Samen met Karen maakte ik gedurende de periode een zorgplan, vol tips en informatie over mijn persoonlijke valkuilen. Een korte samenvatting hiervan hangt nog steeds boven de computer in mijn werkkamer. Hierop staan tien leefregels die ik probeer na te leven. Een belangrijk houvast om terugval te voorkomen!”
Dagelijks komen we hindernissen, obstakels, of tegenslagen tegen en stress helpt ons om daarmee goed om te gaan. Stress vormt een onlosmakelijk deel van het leven, we kunnen niet zonder stress. We zijn erop gebouwd. Waarom kunnen langdurige perioden van stress dan toch leiden tot lichamelijke en mentale klachten? Om dat goed uit te leggen gebruiken we de term veerkracht. Die term staat enerzijds voor de inspanning die we aankunnen, en anderzijds voor het vermogen daarvan ‘terug te kunnen bouncen’ ten bate van ons herstel.
Investeer in veerkracht
Stress en veerkracht hangen dus nauw samen. We hoeven niet bang te zijn voor stress, maar tegelijkertijd moeten we wel serieus in onze veerkracht investeren. Zo blijven we gezond -of kunnen we het weer worden.
Wat maakt iemand veerkrachtig?
Vroeger werd gedacht dat veerkracht vooral een kwestie van karakter is. Maar dat is toch te simpel. Tot op zekere hoogte is het aangeboren, maar het is geen kenmerk dat je ‘hebt’ of ‘niet hebt’. Je veerkracht wordt ook bepaald door de sociale steun die je krijgt, door de invloed die je hebt op je omgeving, de manier waarop je met emoties omgaat, je leefstijl, gezondheid en conditie, en – last but not least – door de mate waarin je in staat bent om je voldoende te ontspannen en (biologisch) te herstellen.
En heel belangrijk: veerkracht kun je ontwikkelen
Evident zijn de meeste factoren die je veerkracht beïnvloeden veranderlijk van aard. Samen vormen zij een dynamisch geheel. De context bepaalt dus mede wat iemand aankan – en dat verschilt van moment tot moment. En dat geldt natuurlijk ook voor je lichamelijke en psychische toestand. Veerkracht gaat niet alleen om terugveren naar de oude positie, maar ook om doorgroeien en je verder ontwikkelen. Dat kan door aan jezelf te werken, of door je omgeving gezonder te maken.
Waarom we elkaar nodig hebben voor een veerkrachtig lijf
Een van de allerbelangrijkste veerkracht-verhogende factoren is sociale steun. Te weinig steun vertraagt herstel en bevordert ziekte -ook lichamelijk. We hebben er behoefte aan om op waarde geschat te worden, geaccepteerd en gezien te worden. Ook willen we dat onze goede bedoelingen gezien worden, vooral door degene voor wie je het allemaal doet. En we willen bovendien erkenning voor onze prestaties, of dat nou een cake is die je hebt gebakken, of een klus die je op je werk hebt geklaard. Ken jij iemand die er moeite mee heeft dat hij te veel waardering krijgt?
CSR heet voortaan CSR Expertisecentrum Stress en Veerkracht
Om duidelijker te maken waar CSR voor staat, hebben we onze handelsnaam aangepast. Voortaan heten we CSR Expertisecentrum Stress en Veerkracht.
Bij CSR vind je experts op het gebied van stress en veerkracht
Door veerkracht te benoemen in plaats van burn-out, gaat de aandacht direct uit naar de sterke kanten van mensen in plaats van tekortkomingen. Het geeft richting aan onze werkzaamheden: wat kunnen we doen om ervoor te zorgen dat de veerkracht in mensen kan floreren? Hierbij ligt de nadruk bovendien op preventie, we willen niet wachten tot het fout gaat.
Kortom, bij de CSR-coaching ligt de focus op herstel, op menselijke groei en ontwikkeling. Dat is het meest effectief en dat biedt perspectief.
Ben jij benieuwd naar de mens achter de CSR-coach? Dit snappen wij. Inmiddels telt Nederland heel wat erkende CSR-coaches en dus is het hoog tijd om een aantal van hen aan je voor te stellen!
En met wie kunnen we nu beter beginnen dan met Karin Rekvelt? Als CSR-coach van het eerste uur was ze nauw betrokken bij het ontstaan van de CSR-methode. Geen enkele case is voor haar te zwaar en een uitdaging is nooit te groot. We vroegen Karin naar haar indrukwekkende carrière als zelfstandig psycholoog en CSR-coach.
Stress-inoculatie
Karin is erkend CSR-coach en heeft ontzettend veel ervaring als zelfstandig psycholoog. Karin: “Sinds 1994 heb ik mijn eigen praktijk Keyworks in Amsterdam, waar ik mensen met stress- en burn-outklachten begeleid. Maar toen ik net voor mezelf begon, werkte ik in opdracht van onder meer politie en justitie. Aan de rechercheschool en in de korpsen gaf ik zedentrainingen en geweldstrainingen met traumaverwerking en nazorg. De geweldstrainingen waren stress-inoculatie trainingen: we riepen bewust stress op met fysieke oefeningen, om vervolgens deze te leren reguleren en te verwerken.
We gebruikten toen al de onderzoeksresultaten van Bessel van der Kolk, die nu pas meer erkenning vindt in Nederland door zijn boek ‘Traumasporen’. Ik was vakmatig gezien in die tijd dus al lichaamsgericht bezig en zware geweldsproblematiek was mij vertrouwd.”
Van acute naar chronische stress
Tijdens haar eerste zwangerschap in 1997 wilde Karin niet meer te maken krijgen met agressie en geweld en besloot ze haar begeleiding te verleggen van acute naar chronische stress. “Die ontwikkeling ging heel natuurlijk. Dit komt omdat ik in die tijd ook als extern huispsycholoog werkte bij een politiekorps en bij een gezondheidsorganisatie voor vluchtelingen. Ik had zodoende de ruimte om afscheid te nemen van de geweldstrainingen, om me meer te gaan richten op organisatie- en teamontwikkeling en op individuele begeleiding van mensen die stress ervaren.
In 1999 volgde ik de CSR-cursus en verdiepte ik mij in de werking van chronische stress en herstel hiervan.
Zo kwam ik opnieuw met Sonja van Zweden in contact. Zij gaf in die tijd de cursus en ze is de founder van CSR Centrum. Ik kende haar nog uit 1990 toen ik bij haar in therapie was, omdat ik zelf burn-out was. Het was een prettig en inspirerend weerzien en dat moedigde me aan om me vooral te richten op de behandeling van chronische stressklachten en burn-out. In die tijd kwamen we ook met enkele CSR-coaches, van wie enkele ook nu nog steeds met CSR Centrum verbonden zijn, bij elkaar bij Sonja thuis om casuïstiek te bespreken en de methode te verdiepen.”
Stepped care
Sonja van Zweden ontwikkelde in de jaren negentig al de CSR-methode en gezien het succes van deze aanpak, is het best vreemd dat het zo lang duurt veel voordat er erkenning is als evidence based methodiek. Zo wordt nog steeds vaak alleen cognitieve gedragstherapie voorgeschreven voor de behandeling van burn-out, zowel door huisartsen als bedrijfs- en verzekeringsartsen of binnen GGZ-instellingen. Dit is vaak onnodig belemmerend voor herstel van chronische stressklachten en burn-out.
“Er is niets mis met cognitieve gedragstherapie als behandelwijze, alleen dient het te worden toegepast op de juiste diagnostiek. Ook de timing van het inzetten van deze interventie luistert nauw. Pas als de cliënt weer draagkracht heeft en het hoofd het weer doet, kan bekeken worden of cognitieve therapie nog nodig is. Voor burn-out en ernstige ontregeling is de CSR-aanpak bijzonder effectief.
Ik heb regelmatig cliënten in mijn praktijk die al diverse therapieën en behandelingen hebben gehad, maar die nog steeds uitgeput zijn en niet weten waardoor dit komt. In dit opzicht is een sterke kant van de CSR-methodiek de zogenaamde stepped care: stapsgewijs die interventie aanbieden die het herstelproces van cliënt bevordert.
Elke fase vraagt weer een andere op de persoon toegesneden aanpak. De stepped care-aanpak helpt bij het onder ogen zien en verwerken van de gevolgen van chronische stress en leert de cliënt hoe hij of zij zich in elke fase veerkrachtiger kan leren voelen. En dit op álle niveaus: lichamelijk, emotioneel, cognitief en gedragsmatig.”
Community
Vanaf het begin zijn er CSR-coaches die nog steeds verbonden zijn als partner. “Hieruit spreekt ook de kracht van CSR Centrum als community. Het begon ooit na de eerste CSR opleidingsdagen bij Sonja thuis met intervisiebijeenkomsten en vanaf het begin waren er studiedagen om ons bij te scholen. Nog steeds worden de aangesloten CSR-coaches een paar keer per jaar bijgeschoold en krijgen ze boeiende presentaties over relevante onderzoeksresultaten op het gebied van (chronisch) stress-onderzoek.
Met Carolien Hamming als directeur en met haar team is hier een goede continuïteit en verdieping in gekomen. Niet alleen met oog voor de eigen CSR-methodiek, maar ook voor bewijs van de effectiviteit ervan en andere relevante onderzoeken en interventies. Zo wint de CSR-methodiek steeds meer aan terrein en groeit meer en meer erkenning. Dit niet alleen bij artsen en andere hulpverleners, maar ook bij organisaties die iets met stresshantering willen doen om medewerkers gezond en vitaal te houden.
Ik vind het, zeker als zelfstandig werkend psycholoog, heel fijn om partner van CSR Centrum te zijn. Zo is het altijd mogelijk om met een collega te sparren en ook de (technische) ondersteuning is supergoed. Ik mag dit best zeggen, want ik ga al heel wat jaren mee en heb vele kijkjes in keukens gekregen.
Daarom: als je geïnteresseerd bent in de werking van chronische stress en herstel, dan raad ik je van harte aan om erkend CSR-coach én partner te worden!”
Heb je last van stressklachten en denk je dat een CSR-coach iets voor je kan betekenen? Kijk hier welke CSR-coach bij jou in de buurt zit en neem vrijblijvend en kosteloos contact op voor een kennismaking.
https://www.csrcentrum.nl/wp-content/uploads/2022/05/Ontwerp-zonder-titel-17.png13652048csr centrumhttps://www.csrcentrum.nl/wp-content/uploads/2022/06/logo-csr-gecentreerd.svgcsr centrum2022-05-02 17:44:592024-07-08 13:45:29Kennismaken met CSR-coach Karin Rekvelt
Waarom CSR directeur Carolien Hamming zich elke dag inzet voor een nieuwe richtlijn voor burn-outbehandeling in Nederland? Welke reacties van cliënten met een burn-out haar motiveren? En waarom haar missie tot op de dag van vandaag nog steeds nodig is? Daarover gingen we uitgebreid met haar in gesprek.
Burn-out
Laten we bij het begin beginnen. Hoe wordt een burn-out vastgesteld? Carolien vertelt: “Wanneer iemand burn-outklachten heeft, komt hij of zij waarschijnlijk eerst terecht bij de huis- of bedrijfsarts. Die beoordeelt de situatie aan de hand van de Nederlandse richtlijn, die in 2011 door beroepsverenigingen gezamenlijk is opgesteld.
Maar hoewel wij (en de richtlijn) erover spreken alsof we precies weten wat het is, kunnen we een burn-out helemaal niet betrouwbaar vaststellen. Er bestaat geen wetenschappelijke consensus voor de diagnose en ook vragenlijsten, gesprekken of fysiologische metingen geven geen uitsluitsel. Dit komt doordat de definitie van burn-out sinds de jaren ’70 ingrijpend is veranderd.
Burn-out begon als term die werkgerelateerde uitputting van Amerikaanse hulpverleners beschreef. Tegenwoordig heeft het een veel bredere betekenis. Niet alleen hulpverleners, maar iederéén kan uitgeput raken. En de oorzaak kan in het werk liggen, maar het kan ook komen door maatschappelijke verwachtingen of de thuissituatie.
Volgens de richtlijn staat wél vast dat burn-out een louter psychisch probleem is. Wat de richtlijn negeert – en wat veel mensen niet weten – is dat er nog géén psychologische behandeling is gevonden, waarvan bewezen is dat het helpt. De richtlijn schrijft desondanks een vorm van cognitieve gedragstherapie voor die de hulpverleners moeten volgen.
In het kort komt die aanpak hierop neer: de cliënt voelt zich wanhopig en mag een paar weken rust nemen en proberen zich te ontspannen. Daarna moet hij zijn psychische problemen onderkennen en leren deze beter op te lossen. Hierdoor verdwijnt de burn-out vanzelf en alles bij elkaar neemt zo’n drie maanden in beslag. Als dit niet lukt – wat vaak het geval is – heb je ‘onderliggende psychopathologie’ en volgt een verwijzing naar de specialistische GGZ.”
Wisselwerking mind en body
Carolien vertelt dat deze visie de grootste tekortkoming is in de huidige burn-outbehandeling in Nederland. “Naast uitputtingsverschijnselen en tal van lichamelijke klachten hebben mensen met een burn-out inderdaad ook ernstige mentale problemen. Ze zijn gestrest, angstig, somber en emotioneel. Ik noem dat ‘pseudopsychopathologie’, die wordt veroorzaakt door onderliggende biologische oorzaken.
Burn-out is namelijk het eindpunt van een lange periode overbelasting en chronische stress, die in het lichaam voor fysiologische over-activatie zorgde. Hierdoor raakt het hormoonstelsel in het lijf en brein ontregeld en dat heeft weer een negatieve invloed op het immuunsysteem en organen. Zo bekeken is burn-out een ‘hardware’-probleem. Dit los je niet op met werken aan mentale verandering (de software).”
Een stukje geschiedenis
Waarom veel burn-outbehandelingen dan toch een psychosociale aanpak bevatten? Hier heeft Carolien een duidelijk antwoord op. “Een kort lesje geschiedenis: tot en met de eerste helft van de vorige eeuw was het stressonderzoek vooral lichamelijk gericht. Men ontdekte de vecht- en vluchtreactie en onderzocht de werking van stresshormonen, zoals cortisol en adrenaline. Tot invloedrijke psychologen in de jaren zestig ontdekten dat de manier waarop mensen een probleem ervaren, veel effect heeft op de stressreactie.
Als je niet bang bent voor de tandarts, lig je op de tandartsstoel met een rustige hartslag. Maar als je wél bang bent, gaat je hartslag omhoog. Uit dit soort bevindingen concludeerde men: als je positief of probleemoplossend denkt, krijg je minder stress. Dat klopt natuurlijk. Maar vervolgens werd de wisselwerking met het lichaam vergeten en zijn we in dit denken massaal doorgeslagen. Hoewel je de psyche niet los kunt zien van het lichaam, begonnen experts te verkondigen dat de fysieke reacties genegeerd konden worden. Het lichaam werd afgeserveerd als onbelangrijk en als iets van de negentiende eeuw. De geest was veel machtiger.”
De CSR-methode
“Deze manier van denken is nog steeds populair. Het past in onze maatschappij waar vaak wordt gedacht dat het leven maakbaar is. Zolang je maar positief bent, komt het wel goed met je. En je kunt bereiken wat je wil, zolang je je maar maximaal inzet. Door deze maatschappelijke overtuiging en een aantal zeer standvastige hoogleraren is de visie op het ontstaan van stressklachten en burn-out in 2022 nog altijd gebaseerd op het achterhaalde idee uit de jaren ‘60 van de ‘ontoereikende stresscoping’.
Het resultaat? Het aantal mensen met burn-out is de afgelopen twintig jaar gestegen en een aanzienlijk deel van de werkende Nederlandse bevolking is oververmoeid en heeft stressklachten. En daarnaast blijft er verwarring over wat burn-out nou eigenlijk is, spreken wetenschappelijke onderzoeken elkaar consequent tegen en is er veel onbegrip over de vraag waarom de ene mens wel burn-out raakt en de andere niet.
Ik ontvang dagelijks berichten van mensen die zich niet begrepen voelden, totdat ze de CSR-methode tegenkwamen. Mooi dat onze methode dat verschil maakt, maar ik vind het pijnlijk dat het nog altijd zo gaat. Deze mensen knappen onvoldoende op, omdat de onderliggende oorzaak (verstoorde fysiologie) niet wordt begrepen en aangepakt. Soms wordt zelfs gedacht dat ze niet opknappen, omdat zíj́ iets fout doen. Dat rechtzetten is precies wat mij drijft, en waarom ik mij elke dag hard maak om aan te tonen dat we niet om de biologie heen kunnen en dat de psychobiologische behandeling de enige manier is.”
Duidelijke boodschap
Carolien is ervan overtuigd dat een burn-outbehandeling gebaseerd op de psychobiologische inzichten, zoals de CSR-methode, gemeengoed moet zijn. En dat fysiek herstel altijd voorop moet staan, bij behandeling én preventie. “Als we massaal rekeninghouden met onze eigen individuele herstelbehoefte, hoeft niemand meer burn-out te raken.
Gelukkig wordt deze manier van denken steeds meer omarmd. Experts die het toepassen merken dat onze methode werkt en vragen zich af waarom dit nog niet algemeen bekend is en in de richtlijnen staat. Dus tegen diegenen die nog steeds vasthouden aan de consensus wil ik maar één ding zeggen: erken de rol van biologie bij stress en burn-out. Wacht niet op nóg meer bewijs dan dat er al is, maar stel je op de hoogte van de biologische mechanismen achter chronische stress en gebruik je verstand. Het is namelijk zó logisch!”
Begeleid jij cliënten met een burn-out en wil je graag weten hoe je onze wetenschappelijk onderbouwde methode toepast in de praktijk? Download ons e-book, schrijf je in voor onze opleiding en ga effectief coachen volgens de CSR-methode!
https://www.csrcentrum.nl/wp-content/uploads/2022/03/20211105-C.Hamming-scaled.jpg13652048csr centrumhttps://www.csrcentrum.nl/wp-content/uploads/2022/06/logo-csr-gecentreerd.svgcsr centrum2022-03-16 17:10:002024-07-08 13:47:11Daarom moet de richtlijn voor burn-outbehandeling in Nederland veranderen
Er lijkt een paradigmaverschuiving op komst in de wereld van de burn-out behandeling. Vanouds beschouwen psychologen en artsen burn-out als een psychisch probleem en speelt de stressfysiologie een ondergeschikte rol. Hier lijkt een kentering in te komen en dat is goed nieuws.
Bijzonder hoogleraar Arno van Dam zet vanuit de beroepsgroep van psychologen de toon. Zijn recente stellingname in een internationaal tijdschrift getuigt van lef en benadrukt hoe gewenst een koerswijziging is[1]. Van Dam geeft de arbeidspsychologen een expliciete opdracht: betrek de biologie erbij. We zijn er trots op dat Van Dam op cruciale plekken in zijn artikel refereert aan de whitepaper van CSR Centrum en bepleit wat CSR-coaches al jaren succesvol toepassen bij stressklachten en burn-out[2].
Wat schort er aan de huidige opvattingen over burn-out?
Je zou verwachten dat onderhand wel klip en klaar is wat burn-out is, maar niks is minder waar. Psychiater en stressonderzoeker Christiaan Vinkers schrijft in het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde (2021) dat niet vergeten mag worden dat de huidige opvatting over burn-out geen wetenschappelijk fundament heeft[3]. Er zijn zelfs wetenschappers die betwijfelen of burn-out überhaupt bestaat[4].
Daarnaast geeft de huidige visie onvoldoende antwoord op kwesties als: waarom gaat burn-out met zulke ernstige klachten gepaard? Waarom duurt het herstel van burn-out zo lang?[5] En waarom houdt een aanzienlijk deel van de mensen restklachten?[6]
De voorgeschreven burn-out behandeling schiet te kort
Meer ‘leuke dingen’ doen, sporten, nog beter je best doen, gedragstherapie of maandenlang rusten: als niks lijkt te helpen, leidt dat tot de nodige frustratie bij patiënten en behandelaars en de gedachte dat ‘het dan wel een psychiatrische aandoening moet zijn’ dringt zich op. Onnodig vaak wordt uiteindelijk maar verwezen naar de toch al overvolle GGZ.
Psychische aanleiding bij burn-out vraagt toch om een psychische behandeling?
Falende stresscoping is een veelvoorkomende aanleiding van burn-out. Als het niet lukt om een prangend probleem op te lossen of een situatie naar je hand te zetten, ga je je steeds slechter voelen. Dat beïnvloedt je motivatie en je kunt er vermoeid en somber van raken. Dat is inderdaad psychisch.
Maar lichaam en geest zijn geen aparte entiteiten en die psychische signalen ontstaan niet ‘zo maar’. Negatieve emoties zoals piekeren/je zorgen maken, angst, verdriet of eenzaamheid veroorzaken parallel fysiologische stressreacties. Deze stressfysiologie heeft op zijn beurt weer impact op je geest (en lichaam).
Fysiologische stressreacties ontregelen door langdurige stress
Er zijn al vele jaren sterke aanwijzingen dat fysiologische systemen in ons lichaam zorgwekkend kunnen veranderen als gevolg van langdurig negatieve emoties, of andere vormen van chronische overbelasting (stress).
Allereerst verandert de stressregulatie in je brein. Dat brengt kettingreacties op gang die je gevoeliger maken voor spanning en die je somberder en angstiger maken. Ook je vermogen om adequaat met problemen om te gaan vermindert, evenals je concentratie en geheugen. Je mentale toestand raakt dus mede verstoord door fysiologische disregulatie.
Juist in de stressfysiologie schuilt het antwoord op veel onbegrepen verschijnselen bij burn-out. Neem eens een duik in de literatuur hierover als je nog twijfels hebt.[7],[8],[9]
Hoe zit het met fysiologische stressreacties bij burn-out?
Er is dus een overtuigend verband aangetoond tussen fysiologische ontregelingen en chronische stressfysiologie. Maar die fysiologische ontregelingen zijn toch niet aangetoond bij burn-out?
Nog niet in overvloed, maar het begin is er en we kunnen er niet meer omheen. Dat fysiologische parameters vaak niet eenduidig in verband kunnen worden gebracht met ‘burn-out’ komt door het slecht onderbouwde concept burn-out zélf.
Van Dam wijst in zijn artikel op het probleem dat het meeste (internationale) burn-out onderzoek gebruik maakt van de Maslach Burnout Inventory[10]. Deze burnout-vragenlijst maakt o.a. geen onderscheid tussen korte (< 3 maanden) en langdurige stress, terwijl dit voor het fysiologisch (dis)functioneren veel uitmaakt. Op deze manier ontstaan heterogene onderzoeksgroepen (lichte en zware klachten bij elkaar) en het is niet vreemd dat dit tegenstrijdige uitkomsten oplevert.
Veelbelovend onderzoek
Afgelopen zomer werd een studie gepubliceerd waarin de onderzoekers met behulp van een biomarker (de hoeveelheid cortisone in speeksel) onderscheid konden aantonen tussen gezonde en opgebrande mensen.[11]
Veelbelovend is ook het proefschrift van de Belgische Deborah Piette (2020), waarin zij aantoont dat het energie-metabolisme is ontregeld bij depressieve en burn-out patiënten.[12]
Betrek de biologie erbij
Het is tijd om over de muren van de psychologie heen te kijken en de verbanden en relaties tussen de psyche, het zenuwstelsel, het immuunsysteem en de hormonen te laten doorklinken in de theorie over burn-out. Dat de preventie en behandeling dan ook andere accenten krijgen, spreekt voor zich.
Door burn-out in een psychobiologisch kader te plaatsten, erkent Van Dam de ernst van het probleem en legt hij de vinger op de zere plek. Met zijn artikel erkent hij ook de bijdrage van CSR Centrum en daar zijn we heel blij mee.
Meer nog echter neemt hij degenen die met (ernstige) burn-out te maken hebben serieus en roept hij vakgenoten op hun visie te herzien en hun interventies aan te passen. En daarvoor hang ik de vlag uit.
Carolien Hamming Directeur CSR Centrum
Voor professionele hulpverleners:Leer ook de psychobiologische CSR-Methode toepassen. De aanpak is effectief, goed onderbouwd en vriendelijk voor je cliënten. Onze cursisten vinden het een buitengewoon goede cursus. Schrijf je in en ontdek het zelf
Voor cliënten:Onze gecertificeerde CSR-coaches bieden de bestebehandeling voor burn-out en de aanpak leidt tot significante klachtenvermindering. Gun jezelf een erkende CSR-coach bij je in de buurt.
https://www.csrcentrum.nl/wp-content/uploads/2021/10/20211013-paradigmaverandering-blog-scaled.jpg13612048csr centrumhttps://www.csrcentrum.nl/wp-content/uploads/2022/06/logo-csr-gecentreerd.svgcsr centrum2021-10-14 12:07:392022-09-26 11:47:03Koerswijziging op komst voor burn-out behandeling?
