De vicieuze cirkel van chronische stress
Een mens kan enorme prestaties leveren en kan veel stress aan. Maar als je steeds te weinig herstelt, pleeg je roofbouw op je lichaam. Je raakt langzaam uitgeput en er ontstaan veranderingen in je stresssysteem. Met emotionele, cognitieve en lichamelijke klachten als gevolg. En het duurt máánden voordat je weer helemaal de oude bent. Daarom kun je er beter voor zorgen dat het niet zover komt.
Van een moeilijke taak, hoge werklast of een ingrijpende levensgebeurtenis raakt ons lichaam automatisch een beetje gestrest. Meestal niet extreem, maar wel meetbaar: je hartslag is wat hoger, je ademhalingsfrequentie stijgt en je wordt alerter. Ook stijgt de spanning in je spieren en doordat er meer energie vrijkomt voel je minder vermoeidheid.
Dat is normaal en heel gezond. Als je weer rustig bent en tijdens je slaap herstelt je lichaam weer.
Of het nu gaat om de beenspieren van een atleet of mentale systemen van een boekhouder of receptioniste: na gebruik hebben alle systemen in je lichaam herstel nodig.
Het gaat erom dat inspanning en herstel steeds in balans zijn
Soms raak je extra vermoeid. Bijvoorbeeld als je intensief sport, of als de werkdruk hoog is. Omdat je je lijf dan intensiever belast, heb je ook meer rust nodig. Lukt dat niet, dan ben je de volgende dag nog vermoeid. Als dat zo nu en dan gebeurt, is dat geen probleem.
Je merkt niet dat je inteert op je reserves
Maar als te weinig herstellen een gewoonte wordt, dan kunnen er problemen ontstaan. Je bent dan bezig je lichaam langzaam uit te putten.
Dat gaat vaak ongemerkt, omdat je aan dat vermoeide gevoel gewend raakt. Je lichaam laat zich niet kennen en compenseert de vermoeidheid door een tandje bij te zetten. Daar zorgt het stressmechanisme voor.
Sporters kennen het belang van voldoende herstel
Het stressmechanisme past zich aan je intensieve levensstijl aan. Dat kan lang goed gaan.
Maar dat je niet helemaal fit bent, merk je aan vermoeidheid en aan allerlei klachten en kwaaltjes die steeds hinderlijker worden. En hoewel je het hard nodig hebt, wordt het juist steeds moeilijker om echt tot rust te komen. Je voelt je vaak uitgeput, maar zit rechtop in bed van de spanning.
Je lichaam ‘verleert’ om uit te rusten
Nu kunnen ook andere klachten ontstaan zoals emotionele labiliteit, depressie- en angstklachten, slaapproblemen, geheugen- en concentratieproblemen.
Deze klachten bemoeilijken het herstel. Je zit in de vicieuze cirkel van chronische stress.
Met meer rust gaan de klachten niet meer over. Dat gaat door tot het écht niet meer gaat. Dan ben je burn-out.
Veel mensen denken dat burn-out vooral een psychisch probleem is. En dat het vooral een kwestie is van even wat meer rust nemen en positief denken (zodat je weer bevlogen wordt).
Dat klinkt best logisch, want opgebrande mensen zien het allemaal niet meer zitten, zijn prikkelbaar en barsten snel in tranen uit.
Maar het klopt niet.
Als gevolg van langdurig véél te veel stress is het lijf uitgeput en zijn regelprocessen in de hersenen veranderd. Dát is de oorzaak van deze malaise.
Je voelt je uitgeput, maar zit rechtop in bed van de spanning
Om te herstellen moet het ontregelde brein weer normaal gaan functioneren. Dat gaat niet vanzelf en het heeft veel tijd nodig.
Daarom kun je beter voorkomen dat het zover komt. Het allerbelangrijkste?
Zorg voor ontspanning en voldoende slaap. Vooral als je hard werkt.
