Nieuwe naam burn-out is gemiste kans
TROUW, 16 maart 2023
Het CBS stapt af van de term burn-out, omdat deze onderhevig zou zijn aan inflatie (Trouw, 20 februari). Organisatiepsychologen vinden de nieuwe term ‘psychische vermoeidheid’ een terechte keuze. Wat mij betreft is het een gemiste kans. We blijven hangen in de psychologische groef die al helemaal grijs is gedraaid.
Psychologen doen al decennia onderzoek naar burn-out. Ze willen begrijpen hoe het komt dat mensen zo uitgeput kunnen raken en wat de beste behandeling is. Maar ondanks al dat onderzoek, lukt het maar niet om consistente resultaten te krijgen.
Het klinkt misschien gek, maar dat komt doordat de wetenschappers niet goed weten wat burn-out precies is en hoe je het betrouwbaar vaststelt. Hoewel we massaal herkennen dat te veel spanning tot uitputting kan leiden, is het wetenschappelijke fundament onder het concept burn-out nog onvoldoende ontwikkeld. De belangrijkste factor die het fundament zo wankel houdt, is de eenzijdige focus op de psychische verschijnselen. Het is net alsof fysieke processen geen rol spelen. Dat zie je terug in het onderzoek en nu weer in de nieuwe benaming.
We doen net alsof fysieke processen geen rol spelen
Natuurlijk ervaren we hinderlijke psychische verschijnselen als we vermoeid raken door veel spanning, maar er zijn ook altijd fysieke symptomen.
Centrale aanjager bij het ontwikkelen van uitputtingsklachten is chronische stress. Daar is vriend en vijand het wel over eens. Het bijzondere van stress is dat het een brugfunctie vervult tussen lichaam en geest. Zonder fysieke stressreacties is er geen psychische ervaring, en vice versa.
En wat de oorzaak van verhoogde spanning ook is: als deze te heftig is of te lang aanhoudt, ontstaan er neurobiologische veranderingen in het lichaam, waaronder in het stresssysteem zelf. Denk aan veranderingen in bioritme (slaap- waakritme) op celniveau (stoffen komen de cel niet meer in), en in de aansturing van ons DNA (de aanmaak van stofjes verandert).
Deze ‘hardware’-veranderingen liggen aan de basis van vele mogelijke symptomen en klachten die ontstaan. De psychische vermoeidheid die het CBS onderzoekt, is een psychobiologisch probleem. In
Dus CBS, waarom niet écht veranderen en bijvoorbeeld spreken van stress-gerelateerde vermoeidheid? Dat biedt tenminste het begin van een perspectief op een beter begrip, beter onderzoek en daarmee op betere preventie en betere behandeling.
Carolien Hamming
Directeur CSR Expertisecentrum
voor stress en veerkracht
